Aparte rechtsvorm voor sociale ondernemers

Iedereen kan zich in Nederland sociale onderneming noemen en dat is vreemd. Want hoe kun je zo het kaf van het koren scheiden? Andere landen hebben dit al beter ingeregeld. In de UK hanteren ze de rechtsvorm Community Interest Company (CIC) en in de USA kun je een Benefit Corporation worden. Goed nieuws want het kabinet wil voor sociale ondernemers ook een aparte rechtsvorm invoeren, de bvm, maatschappelijke bv.

“Voor het einde van het jaar willen we op internet een consultatieronde organiseren”, zegt Mona Keijzer, staatssecretaris van Economische Zaken. “Wanneer de reacties binnen zijn, gaat het voorstel voor advies richting Raad van State. Als alles goed gaat, ligt het daar voor de verkiezingen van maart 2021.”

Wat is een sociale onderneming?
Sociale ondernemingen zijn bedrijven waar de maatschappelijke missie voorop staat. Als voornaamste doelstellingen hebben zij energie, klimaat, zorg, onderwijs, veiligheid en arbeidsparticipatie hoog op de agenda staan. Nu is het zo dat je als sociale onderneming je maatschappelijke missie vastlegt in de statuten. Zo laat je zien wat je onderneming doet om het probleem aan te pakken en hoe je je doelen bereikt.

Aparte rechtsvorm
Een aparte juridische status moet maatschappelijke ondernemers daadwerkelijk erkenning opleveren. Er zijn nu veel bedrijven die claimen sociale doelen na te streven, zonder dat gecontroleerd wordt of zij dat werkelijk doen. Door criteria te verbinden aan de bvm, wordt het mogelijk om de echte sociale ondernemers te onderscheiden van bedrijven die zich voornamelijk bezig houden met greenwashing.

Fiscale voordelen
Naast erkenning helpt deze nieuwe rechtsvorm ook om beleid te kunnen maken om fiscale voordelen voor sociaal ondernemers te scheppen. Sociale ondernemers stuiten vaak op problemen bij financiering, sociale regelingen en belastingen omdat de wetgeving gericht is op commerciële ondernemingen. Zo heeft de producent van een circulaire spijkerbroek nu nog te maken met een dubbele btw-heffing. Dat kledingstuk bestaat namelijk voor ongeveer 40% uit gerecycled materiaal dat al eerder een spijkerbroek was en waar dus al eerder btw over werd betaald. 

Deze erkenning kan ook een rol gaan spelen bij de aanbestedingen van bijvoorbeeld de overheid. Staatssecretaris Keijzer: “We kunnen nu werken aan een systeem waarin naast de prijs ook de maatschappelijke doelen van belang zijn.”

Transparantie voorop 
Zo’n rechtsvorm, met duidelijke bijbehorende criteria, helpt de sociaal ondernemer ook om zelfkritisch te blijven: ben ik (nog steeds) een sociaal ondernemer? Heb ik 30-50% van mijn winst geïnvesteerd om mijn bedrijf te verbeteren en zo grotere sociale impact te vergroten? Wordt een positieve invloed op het milieu uitgeoefend? Werkt het personeel onder goede omstandigheden met een marktconform salaris? Wil je dit nagaan, dan kan de B Impact Assessment van B Corp als een goede tool dienen.

Community Interest Company in UK
In 2005 heeft de UK een rechtsvorm voor sociale ondernemingen opgericht: de Community Interest Company (CIC). Zij is er voor community enterprises, social firms,mutual organisations, zoals coöperaties, en grootschalige bedrijven. Eén van de zaken die de CIC vastlegt, is dat de helft van de winst weer in het bedrijf geïnvesteerd moet worden.

Benefit Corporation in USA
USA heeft een modelwet ontwikkeld voor sociaal ondernemingen in de vorm van een Benefit-Corps Certificat. Als Benefit Corporation moet je  het algemeen belang bevorderen. Concreet moeten er 200 vragen over corporate governance, medewerkers, gemeenschap en milieu, ingevuld worden, waarvan je er als sociaal ondernemer minimaal 80 positief moet beantwoorden.

Bron: FD